DiLEKDERE SiVESi

....:::::DİLEKDERE KÖYÜ WEB SİTESİNE HOŞGELDİNİZ:::::....

Slave to the Game

Online Gaming Community

DILEKDERE KÖYÜ WEB SITESINE HOSGELDINIZ

EKLENECEK

EKLENECEK

ARDAHAN YÖRESİ ŞİVESİ
Ardahan konumu itibariyle Anadolu’ya Türkler tarafından yapılan akınların ve yerleşmelerin geçit noktalarından biri olmuştur. Ardahan ve çevresi 1064 yılında başlayan Oğuzların Anadolu’ya yerleşmelerinin merkezi olurken, Azerbaycan Türklerinin ve Terekemelerin göçlerinin sığınağı olmuştur. Yüzyıllar boyunca bölgedeki devletler arasında yapılan mücadelelere mekan olan yöre; savaşlar, işgaller, tutsaklıklar ve katliamlara sahne olmuştur. Bu olaylar bazen yakın bölgede bulunan insanların Ardahan’a bazen de Ardahan’da yaşayanların başka bölgelere göç etmesine sebep olmuştur. Bu göçler ise farklı Türk boyları arasında kültür etkileşimini sağlamış, farklı dil ve ağız özelliklerini bir araya getirmiştir. Bugün Ardahan’da üç değişik ağız bulunmaktadır.

1. Ardahan-Posof yerli ağzı
2. Türkmen ağzı
3. Terekeme-Azeri ağzı.

Ardahan- Posof Yerli Ağzı : Bu ağızla konuşan Türk kolu, yöreye yerleşen en eski Türk topluluklardan biri olup bugün Ardahan, Hanak, Posof ilçe merkezleri ve bu merkezlere bağlı olan yerli köylerinde, Çıldır ve Göle’nin bazı köylerinde ikâmet etmektedirler. Halk arasında “Gagavan” ve “Çin-Çavat” isimleri ile adlandırılan Ardahan- Posof yerlileri 12 y.y.da buralara gelip yerleşen ve o dönemde hristiyan olan Kıpçak Türklerindendirler. Daha sonra müslümanlığı seçen “yerli”lerin ağız özellikleri Erzurum ve Kars ağızlarından farklılıklar göstermekte ve Kıpçak ağız özelliklerini taşımaktadır. Etnik yapı açısından Ardahan-Posof bölgesi; batıda Çoruh boyları kuzeyde de Ahıska ile bir uyum sağlamakta ve ağız özellikleri bakımından buralarla birlik göstermektedir. Türkmen Ağzı : Damal ilçe merkezi ve köylerinde yaşayan Türkmen vatandaşlarımızın alevilik inancına sahiptirler. Akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasan döneminde Maraş yöresinden gönüllü olarak getirilmiş ve buralara yerleştirilmişlerdir. Gelenek ve göreneklerine oldukça bağlı olan Türkmen vatandaşlarımız, ağız özelliklerine de sıkı sıkıya bağlı kalmış ve yörede ayrı bir ağız grubu oluşturmuşlardır. Ahıskalı Aşık Haydari bir şiirinde Damal-Hanak Türkmenlerini şöyle anlatmıştır: Terekeme- Azeri Ağzı : Çıldır merkez ve köylerinde, Ardahan ve Göle’nin bazı köylerinde yaşayan Terekemeler halk arasında “Karapapak” diye adlandırılmaktadır. Bunlar 1828 yılında; yaşamakta oldukları Kuzey Azerbaycan’ın borçalı ve kazak bölgelerinin Ruslara geçmesi sonucu buraları bırakıp Ardahan ve Çıldırın köylerine yerleşmişlerdir. Ağız özellikleri incelendiğinde hem Kıpçak hem de Oğuz-Türkmen ağızlarının özellikleri görülmektedir. Bu durumun; Terekemelerin, Kıpçakların, Türkmenlerin kaynaşması sonucu oluştuğunu akıllara getirmektedir.
Dilekdere Ağzı
Asıllım :Çok iyi
Alaşa :Huysuz,Geçimsiz
Bıldır :Geçen sene
Badaşık :samimiyet
Bayak :Biraz önce
Buyumak :donmak üzere olmak
Bıdılamak :Kendi kendine söylenmek.
Cendek :Leş
Cıbıl :çıplak
Çarpım :Kat kat yufka ekmek.
Çavmak :sağa sola koşmak,acele davranış.
Çırtım :Bir damla
Daraba :Evle ahırı ayıran tahta perde.
Duluk :Zülüf
Durmahal :durmadan,daima
Dümsük :Gizlice birine dirsek vurma
Edirtlemek :Bitmiş bir işi tekrar tekrar gündeme getirmek.
Edik :Nakış
Elcek :Tutacak,sap
Guda :Kuyruğu kısa
Guduk :Köpek yavrusu.
Gıttıl :Küçük
Gümrenme :Ağıt söyleyerek ağlama.
Herbi :çabuk
İç Etmek :Ortak hakkı yemek
İdeşmek :tartışmak
Karavul :Kır korucusu,bekçi
Keflemek :Birini yalnız yakalayarak dövme hesabı yapmak.
Kercine :İnadına
Kerti :Bayat
Kırtık :Çok kullanılarak incelmiş sabun
Kıskılamak :Köpeği birinin ütüne tutsun diye yollamak.
Koş koşa :At başı gitme.
Kuylamak :saklamak
Lağlanmak :Birini aşağılayarak alay etmek.
Lehlemek :Yorulmak
Lığlama :dop dolu
YÖRESEL BEDDUALAR
1.Ocağın söne.
2.Kapın kapalı kala
3.Sandığın kilitli kala
4.Ciğrerine kurt düşe
5.Emedenlik olasın
6.Beykafıla gelesin
7.Etlerin teneşirden döküle
8.Gorunda yatmayasın
9.Lime lokma olasın
10.Kulağına kurşun aksın
11.Gözüne yılan yağı damliye
12.Sürüm sürüm sürünesin
13.Gidişin ola da,dönüşün olmaya
14.Kara kağıdın gele
15.Karnın doymaya,yüzün gülmeye
16.Dullar duvaksız gidesin
17.Çel çocuk yüzüne hasret kalasın
18.Ölün düzde kala,leşini itler yesin
19.Bohçan dügli kala